عمویش)ازدواج کرد.۲۴۸
بنابر این از همسران زیدبن حسن(علیه السلام) ام ولد، لبابه دختر عبداله بن‌عباس(از بنی‌عباس) گزارش شده است.
نتیجه
لذا گزارش دو ازدواج برای زیدبن حسن بدست آمد که هردوی آنان با غیر از خاندان خلفا بوده است.
از فرزندان زید بن‌حسن(علیه السلام) محمد که مادرش ام ولد بود و فرزندی به جای نگذاشت و نفیسه دختر زیدبن حسن(علیه السلام) با ولیدبن عبدالملک (خلیفه اموی ) ازدواج کرد و پسری به نام طاهر آورد که با دختر عمویش ازدواج کرد.
از دو گزارش به دست آمده یک ازدواج با خلیفه و یک ازدواج درون خاندانی بوده است.
پسر دیگر زبدبن حسن، حسن بود که کنیه‌اش ابو محمد است ودر زمان منصور دوانقی چند سال حاکم مدینه بود و بعدأ عزل شد وبه زندان افتاد و بعد از منصور از زندان آزاد شد و تا زمان مهدی و هادی و هارون الرشید هم زنده بود.
فرزند دیگرش نفیسه که مدتی همسر ولیدبن عبدالملک(خلیفه اموی) بود و لذا زمانی‌که زید به دربار ولید رفت مورد استقبال او قرار گرفت و یک‌بار هزار دینار به او عطا شد.
عبدالعظیم حسنی از نوادگان او (نسل حسن بن‌زید) می‌باشد. زید بسیار جلیل القدر، بزرگوار و بخشنده بود در فضائل او بسیار گفته‌اند زمانی‌که سلیمان بن‌عبدالملک مروان خلیفه شد از حاکم مدینه خواست او را از این کار عزل کند اما زمانی‌که عمربن عبدالعزیز به خلافت رسید مجددأ تولیت صدقات را به او واگذار کرد و به شغل سابق خود برگشت وی همیشه با بنی‌امیه از روی تقییه رفتار می‌کرد و کار را با مدارا می‌گذارند. و با آنان صلح و آشتی داشت و مناصب را هم قبول می‌کرد.
بعد از واقعه عاشورا و شهادت امام حسین که عبدالله بن‌الزبیر ادعای خلافت کرد با او بیعت نمود و نزد او رفت زیرا خواهرش ام الحسین همسر عبدالله بن‌الزبیر بود چون عبدالله بن‌زبیرکشته شد خواهر خود را برداشت و از مکه بیرون رفت.۲۴۹
۲- حسن بن‌حسن بن‌علی(علیه السلام) (حسن مثنی): مردی بزرگوار و رئیس و فاضل و پارسا متولی صدقات امیرالمومنین، مادرش خوله بنت منظور فزاری و همسرش فاطمه بنت الحسین(علیه السلام) بود.۲۵۰ فاطمه بنت الحسین ثمره‌ی ازدواج ام اسحاق (دختر طلحه ) با امام حسین(علیه السلام) بود فاطمه از حسن مثنی فرزندانی به نام عبدالله، ابراهیم [دو پسر دیگر هم از او دارد] که همگی در زندان منصور در کوفه جان سپردند.۲۵۱ فاطمه بنت الحسین بعد از حسن مثنی با عبدالله بن‌عمر وبن عثمان ۰نوه عثمان) ازدواج کرد و محمد دیباج، رقیه، قاسم را آورد که نسل محمد دیباج و قاسم منقرض شد.۲۵۲
همسر دیگر حسن مثنی رمله بنت سعیدبن زیدبن عمروبن نقیل بود وی مادر محمد بود همسر محمد تماضر بنت عبدالله بن‌عاصم بن‌عروه بن‌مسعود بن‌معتب بن‌مالک ثقفی بوده است.۲۵۳
فرزندان حسن مثنی: جعفر، داوود، فاطمه، ملیکه، ام القاسم، از ام ولد بودند(همان) و ابراهیم الغمر و حسن مثلث و عبدالله المحض مادرشان فاطمه بنت الحسین(علیه السلام) بود.۲۵۴
از دختران حسن مثنی زینب با وایدبن عبدالملک بن‌مروان (خلیفه اموی)ازدواج کرد و بعد از او جدا شد.۲۵۵
ام کلثوم با محمدبن علی بن‌الحسین(علیه السلام) (از نسل امام سجاد) و فاطمه دخترحسن مثنی یک بار با معاویه بن‌عبدالله بن‌جعفر بنابیطالب۲۵۶ و بار دیگر با ایوب بن‌مسلمه بن‌عبدالله بن‌ولید بن‌الولید بن‌مغیره بن‌عبدالله ازدواج کرد.۲۵۷
ملیکه دختر حسن مثنی با جعفربن مصعب بن‌الزبیرازدواج کرد و فاطمه را آورد.۲۵۸
ام القاسم دختر حسن مثتی با مروان بن‌ابان بن‌عثمان بن‌عفان ازدواج کرد و فرزندی به نام محمد آورد که همان محمد بن‌مروان است وی یعد از آن با پسر عمویش علی بن‌الحسین ازدواج کرد۲۵۹.
در میان پسران حسن مثنی، گزارش ازدواج حسن مثلث، داوود بن‌حسن مثنی، ابراهیم بن‌حسن مثنی معروف به قتیل با خمرا، جعفربن حسن مثنی، عبدالله بن‌حسن مثنی معروف به عبدالله محض به دست آمده است گزارشی از ازدواج آنان با زنانی که نسلشان به خلفا برسد به دست نیامد.
همسران حسن مثلث
۱ـ عایشه دختر طلحه بن‌عمربن عبیدالله بن‌معمر التیمی.۲۶۰
۲ـ ام عبدالله بنت عامربن بشیربن عامر.۲۶۱
۳ـ زینب دختر عبدالله بن‌حسن مثنی.۲۶۲
همسر داوودبن حسن مثنی ام کلثوم دختر زین العابدین۲۶۳
همسر ابراهیم بن‌حسن مثنی معروف به الغمر ذبیحه بنت محمدبن عبدالله بن‌عبدالله بن‌معاویه بن‌امیه بن‌المغیره مخزومی۲۶۴
همسر جعفربن حسن مثنی عایشه بنت عوف بن‌الحارث بن‌الطفیل بن‌عبدالله بن‌سخبره(از قبیله ازد)۲۶۵
همسر عبدالله بن‌حسن مثنی (عبدالله محض) که گفته شد از همه فرزندان بزرگ‌تر بوده است.۲۶۶
هند بنت ابی‌عبیده بن‌عبذالله بن‌زمعه۲۶۷
خدیجه با اسماعیل بن‌عبدالملک بن‌الحارث بن‌الحکم بن‌ابی‌العاص بن‌معاویه (از بنی‌امیه)ازدواج کرد.۲۶۸ و بعد از خدیجه، خواهر او حماده با این فرد ازدواج می‌کند.۲۶۹ فاطمه دختر دیگر حسین الاثرم مادرش ام حبیب بنت عمر بن‌علی بنابیطالب، با جعفربن محمد بن‌علی بنابیطالب ازدواج کرد و اسماعیل و عبدالله و ام فروه را برایش آورد۲۷۰
ام کلثوم دختر دیگر حسین الاثرم دوبار ازدواج می‌کند یک‌بار با علی بن‌عبدالله بن‌العباس که سلیمان و هارون را برایش آورد و با ر دیگر با حسین بن‌زیدبن علی بن‌الحسین ازدواج می‌کند۲۷۱ و به نقلی دیگر ام کلثوم دختر حسین الاثرم با ابو محمدبن زید بن‌حسن۲۷۲ و به نقلی دیگر با حسن بن‌حسن بن‌زید گزارش شده است.۲۷۳
دختران
در تعداد دختران امام حسن اختلاف است ابن‌الصوفی از پنج دختر به نامهای فاطمه، ام الخیر یا رمله، ام الحسن، ام سلمه، ام عبدالله،۲۷۴ ابن‌عنبه شش دختر۲۷۵ و ابن‌سعد هشت دختر که پنج نفر از آنان در کودکی در گذشته‌اند به نامهای فاطمه (مادرش ام کلثوم بنت فضل بن‌عباس بن‌عبدالمطلب ) دو دختر از خوله بنت منطورفزاریه و دو دختر که فرزند جعده دختر اشعث بوده‌اند این پنج دختر در کودکی در گذشتند.سه دختر دیگر به نام ام سلمه (مادرش کنیزی به نام ظمیاء )و ام عبدالله که نام اصلی او را فاطمه می‌داند و مادرش کنیزی به نام صافیه بوده است (این زن مادر امام محمد باقر است) و ام الخیر و ام الحسن مادرشان ام البشیر دختر ابو مسعود نام برده است.۲۷۶
شیخ مفید از هفت دختر به نامهای فاطمه مادرش ام اسحاق بنت طلحه، ام الحسن و ام الحسین مادرشان ام بشیر، ام عبدالله، ام سلمه و رقیه و فاطمه نام برده است.۲۷۷
بنابراین بیشتر دختران امام حسن در کودکی و قبل از بلوغ در گذشتند و گزارش ازدواج چهار دختر امام حسن به دست آمدبقیه دختران امام حسن ازدواج نکردند و اگر هم ازدواج کردند خبری از آن بدست نیامده است.
یکی از دختران امام حسن ام عبدالله با امام سجاد ازدواج کرد و امام محمد باقر و عبدالله بن‌باهر و الحسن والحسین را آورده است بیشتر منابع گزارش این ازدواج را آورده‌اند.۲۷۸
دختر دیگر امام حسن ام سلمه است در باره ازدواج ام السلمه دو گزارش متفاوت در منابع آمده است بعضی از منابع ازدواج ام السلمه با عمربن زین العابدین(پسر امام سجاد معروف به عمر الاشرف) را گزارش کرده‌اند.۲۷۹ و بعضی منابع از ازدواج ام سلمه با عمروبن المنذربن الزبیر بن‌العوام گزارش کرده‌اند که فرزندی برایش نیاورد.۲۸۰ منابعی که ازدواج ام سلمه با پسر امام سجاد را گزارش داده‌اند از ازدواج دختر دیگر امام حسن به نام رقیه با عمرو بن‌منذر بن‌الزبیر بن‌العوام گزارش داده‌اند و منابعی که از ازدواج ام سلمه با فرد گزارش نواده‌اند گزارش ازدواج رقیه را نیاورده‌اند.
لذا دراینجا گزارش منابعی را می‌پذیریم که ازدواج دو دختر امام حسن رقیه و ام کلثوم را گزارش داده‌اند. رقیه با عمروبن منذربن الزبیر العوام و ام کلثوم با پسر امام سجاد ازدواج کرده‌اند ۲۸۱
دختر دیگر امام حسن، ام الحسین مادرش ام ولد بود وی با عبدالله بن‌الزبیر ازدواج کرد ۲۸۲. به نقل از کتاب نسب قریش ام الحسین با عبدالله بن‌الزبیر ازدواج کرد و دو فرزند به نام بکر و رقیه آوردند که در کودکی در گذشتند.۲۸۳
لذا چهار ازدواج گزارش شده از دختران امام حسن دو ازدواج با آل زبیر یکی با خلیفه زبیری و دیگری با برادر زاده زبیر به نام عمروبن منذربن زهرالعوام و دو ازدواج با علویان (یکی امام سجاد و دیگری پسر امام سجاد به نام عمربن زین العابدین انجام گرفته است.
گفتار چهارم: نوادگان امام حسن علیه السلام
الف) نوادگان پسری امام حسن
۱ـ حسن بن‌زید بن‌حسن: نسل زیدبن حسن تنها از طریق حسن بن‌زید ادامه پیدا کرد.۲۸۴
۲ـ پسران حسن بن‌حسن بن‌علی(علیه السلام): عبدالله بن‌حسن وهمسرانش را هند دختر ابی‌عبیده بن‌عبدالله بن‌زمعه بن‌المطلب بن‌اسید بن‌عبدالعزی-عاتکه دختر عبدالملک بن‌الحرث بن‌خالد المخزومی – رکیحه دختر ابی‌عبیده بن‌عبدالله بن‌زمعه۲۸۵
ابراهیم بن‌حسن – جعفر بن‌حسن و حسن بن‌حسن و فرزند دیگری به نام محمد داشته مانند رمله دختر سعیدبن زید بن‌عمرو بن‌نفیل بوده است و حسن همچنین با محمد بن‌علی بنابیطالب و دختر عمربن علی بنابیطالب [و دختر امام حسین] ازدواج کرد. ابن‌حزم ۲۸۶از فرزندانی به نام علی بن‌حسن بن‌حسن حسن بن‌علی(علیه السلام) نام برده که با عبده دختر امام سجاد ازدواج کرده همچنین داوودبن حسن بن‌حسن با ام الکلثوم دختر دیگر امام سجاد ازدواج کرده است.
همسران حسن بن‌حسن علی(علیه السلام)۲۸۷
۱ـ فاطمه دختر امام حسین ۱ـ عبدالله بن‌حسن۲ـ ابراهیم الغمر[و دو پسر دیگر] ۳ـ حسن
بن‌حسن.
۱ـ رمله دختر سعیدبن زیدبن عمرو بن‌نفیل از قبیله عمربن الخطاب و مادر محمد بود.۲۸۸
۲ـ ازدواج با دختر محمد بن‌علی بنابیطالب.
۳ـ ازدواج با دختر عمر بن‌علی بنابیطالب.
دختران حسن بن‌حسن
۱ـ زینب ازدواج با ولیده بن‌عبدالملک بن‌مروان.۲۸۹
۲ـ ام کلثوم ازدواج با محمدبن علی بن‌حسین (پسر عمویش امام باقر)
۳ـ فاطمه با معاویه بن‌عبدالله بن‌جعفر بنابیطالب و بعد از آن با ایوب بن‌مسلمه بن‌عبدالله بن‌الولیدبن الولیدبن المغیره ازدواج کرد.
۴ـ ملیکه ازدواج با جعفر بن‌المصعب زبیر.۲۹۰
ام القاسم ازدواج با مروان بن‌ابان بن‌عثمان بن‌عفان بن‌و بعد از آن با پسر عمویش علی بن‌حسین ازدواج کرد.۲۹۱
دختر حسین بن‌الحسن بن‌علی(علیه السلام) به نام خدیجه با اسماعیل بن‌عبدالملک بن‌الحارث بن‌حکم بن‌ابی‌العاص بن‌امیه ازدواج کرد.۲۹۲
ب)نوادگان دختری امام حسن
از ازدواج نوادگان دختری امام حسن گزارشی به دست نیامد
نتیجه
از مجموع سی و چهار ازدواجی که برای امام حسن فرزندان و نوادگانش گزارش شده و به دست آمده حداکثر گزارش هفت ازدواج با خاندان سه خلیفه نخست (ابوبکر – عمر- عثمان) و بنی‌امیه و آل‌زبیر ثبت شده است.
یک ازدواج با نوه‌ی ابوبکر – سه ازدواج