پذیرد چیز دیگری درباره سلمی گفته نشده است
ذهبی در کتاب تاریخ اسلام محیاه دختر امروالقیس مرد مسیحی را از زنان علی(علیه اسلام) دانسته که برای او فرزندی آورد که در کودکی مرد.۲۰۹
۲ـ جعده دختر اشعث بن‌قیس کندی۲۱۰
امام حسن در دوران حضور علی(علیه اسلام) در کوفه با جعده دختر اشعث بن‌قیس کندی ازدواج کرد. این زن معمولأ متهم است که به تحریک معاویه امام حسن را مسموم کرد وی بعد از رحلت امام حسن با یعقوب از پسران طلحه ازدواج کرد و برای او فرزندانی آورد.۲۱۱
۳ـ ام بشیر دختر ابی‌مسعود عقبهبن عمرو بن‌ثعلبه خزرجی انصاری.۲۱۲
دختر یکی از مسلمانان صدر اسلام که قبل از هجرت در عقبه با پیامبر بیعت کرده بود.
احتمالأپس از ورود به کوفه و پیش از واقعه صفین امام حسن با ام بشیر(و بنابر روایاتی دیگر ام بشیر) دختر ابی‌مسعود عقبه بن‌عمرو بن‌ثعلبه خزرجی انصاری ازدواج کرد. ابو مسعود سال‌ها بود که در کوفه سکونت داشت و از جمله کسانی بود که با شورشیان کوفه علیه عثمان مخالفت کرد امام علی در زمان غیبت خود در کوفه که در صفین می‌جنگید او را به امارت کوفه منصوب کرد اما ابو مسعود بی طرف ماند و سد راه فعالیت‌های جنگی علی شد به‌طوری‌که نقل شده علی بعد از بازگشت به کوفه او را سرزنش کردو ابو مسعود با حالتی خشمگین به بهانه حج از او جدا شد.۲۱۳
ام بشیر برای امام حسن بزرگ‌ترین پسر او یعنی زید را به دنیا آورد(البته نمی‌توان این را نادیده گرفت که یکی از پسران امام حسن که از ام ولد بود پیش از زید به دنیا آمد.) و دختری بنام ام الحسین را (در بعضی منابع او را ام الحسن یا رمله یا ام الخیر ذکر کرده‌اند.) بنا به نقل شیخ مفید امام حسن دختر دیگری به نام ام الحسن داشت.۲۱۴ که صحیح به نظر نمی‌رسد چرا که ظاهرأ ام الحسن و ام الحسین نام یک فرد می‌باشد که بعضی منابع ام الحسن و منابع دیگر ام الحسین نوشته‌اند.
ام الحسین با عبداله بن‌الزبیر(خلیفه زبیری) ازدواج کرد و از او صاحب فرزندانی شد(در بعضی منابع نام او را ام الخیر یا رمله یا ام الحسن) ذکر کرده‌اند در انساب الاشراف بلاذری از ام الحسین دختر امام علی نام برده شده است که باعبداله بن‌الزبیر ازدواج کرد و از طرف دیگر ام الحسین فرزند امام حسن با عبداله بن‌الزبیر ازدواج می‌کند که محل بحث و تردید است.
۴- خوله دختر منظوربن زبان فزاری.۲۱۵
امام حسن پس از کناره‌گیری از خلافت و بازگشت به مدینه با خوله ازدواج کرد وی قبلأ زن
محمد فرزند طلحه بود که در جنگ جمل به قتل رسید. عبداله بن‌الزبیر(خلیفه زبیری) با خواهر
خوله به نام تماضر ازدواج کرده بود.۲۱۶ بنابراین امام حسن و عبداله بن‌الزبیر با این وصلت با جناق
شدند.
امام حسن(علیه السلام) از خوله فرزندی بنام حسن داشت.۲۱۷ و معلوم نیست، که هنگام رحلت امام حسن(علیه السلام)، خوله هنوز همسر او بود یا قبلأ او را طلاق داده بود. پس از امام حسن با شخص دیگری ازدواج نکرد و روبند از صورت [ بر نداشت]۲۱۸
۵ـ ام اسحاق یا ام الحق دختر طلحه بن‌عبیداله.۲۱۹
نام او را عاتکه و مادرش را جرباء بنت قسامه از قبیله طی گفته‌اند پسری بنام طلحه داشت که بدون هیچ فرزندی از دنیا رفت.[ام اسحاق تا هنگام شهادت امام حسن(علیه السلام) همسر او بود]
امام حسین بنابر سفارش امام حسن(علیه السلام) با ام اسحاق ازدواج کرد(بنا به نقل شیخ مفید در کتاب الارشاد۲۲۰ ام اسحاق مادر حسین الاثرم و فاطمه از فرزندان امام حسن(علیه السلام) نیز بود اما به نقل از زبیری و بلاذری مادر این دو فرزند ام ولد بود.) او برای امام حسین دختری به نام فاطمه و پسری به نام عبداله آورد.۲۲۱ ظاهراً ام اسحاق بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) با عبداله بن‌محمدبن عبدالرحمن بن‌ابوبکر(ابن عقیق) ازدواج کرد و برای او نیز دختری به نام آمنه آورد.۲۲۲ لذا آمنه و فاطمه و طلحه از یک مادر هستند و پدر دو تای آنان امام حسن و امام حسین و پدر دیگری از نوادگان ابوبکر بوده است.
۶- هند دختر سهیل بن‌عمرو بن‌عامر قریشی.۲۲۳
امام حسن(علیه السلام) در مدینه با هند دختر سهیل بن‌عمرو بن‌عامر قریشی ازدواج کرد ۲۲۴. امام حسن هیچ فرزندی از هند نداشت. هیثم بن‌عدی هند را به قتل امام حسن متهم کرده است و از این روایت چنین استنباط می‌شود که این زن در هنگام شهادت امام حسن هنوز همسر او بوده است.
ظاهراً این ازدواج مصلحتی بوده و برای آن بوده که از هوسرانی یزید جلوگیری شود این فرد زن عبداله بن‌عامر بود دوباره هم زن او شد.
۷- ام کلثوم دختر فضل بن‌عباس بن‌عبدالمطلب.۲۲۵
۸ـ حفصه دختر عبدالرحمن بن‌ابی‌بکر (نوه‌ی خلیفه اول)۲۲۶
امام حسن در مدینه با حفصه دختر عبدالرحمن بن‌ابی‌بکر ازدواج کرد. منذر بن‌زبیر بن‌العوام دلباخته‌ی او بود تهمتهایی بر این زن زد که سب شدن امام حسن او را طلاق دهد سپس عاصم پسر عمر بن‌خطاب با او ازدواج کرد. و نذر این‌بار هم حفصه را متهم کرد و پسر عمر او را طلاق داد و حفصه در نهایت به ازدواج با منذر رضایت داد و مردم دانستند که انگیزه منذر از این اتهامات به دست آوردن حفصه بوده است.۲۲۷
۹- عایشه خثعمیه۲۲۸
۱۰- زینب بنت سبیع۲۲۹
۱۱-زنی از بنی‌اسد۲۳۰
۱۲-زنی از بنی‌شیبان ال همام بن‌مره۲۳۱
۱۳-زنی از ثقیف۲۳۲
نتیجه
برای امام حسن حداکثر سیزده همسر نام برده شده است که تنها یک ازدواج با دختر خاندان خلفا ثبت شده است و آن حفصه دختر عبدالرحمن ابن‌ابی‌بکر بوده است. عبدالرحمن بن‌ابی‌بکر دختر دیگری بنام اسماء داشته که با پسر عمویش قاسم بن‌محمدبن ابی‌بکر ازدواج می‌کند و حاصل این ازدواج ام فروه مادر امام جعفر صادق است.
بنابر این دو فرزند ابوبکر به نام‌های عبدالرحمن و محمد(در دامان حضرت علی بزرگ شد) نسبت خویشاوندی با فرزندان حضرت علی برقرار می‌کنند.
یکی حفصه دختر عبدالرحمن همسر امام حسن شد و دختر دیگرش اسماء مادر بزرگ امام صادق است.(عبدالرحمن بن‌ابی‌بکر در سال ۵۸ هجری اندکی بعد از خواهر خود عایشه ام المومنین وفات کرد.)
گفتار سوم: فرزندان امام حسن(علیه السلام)
در تعداد فرزندان امام حسن در منابع اختلاف است ابن‌سعد (م ۲۳۰ق) بیست و پنج فرزند شانزده پسر و نه دختر۲۳۳ مصعب بن‌الزبیر (م ۲۳۶ق) سیزده فرزند هشت پسر و پنج دختر۲۳۴ بلاذری (م ۲۷۹ق) ده فرزند نه پسر و یک دختر۲۳۵ ابن‌حزم ( ۴۵۶ ق) دوازده پسر، ۲۳۶ ابن‌صوفی (م ۴۶ق) شانزده فرزند، یازده پسر و پنج دختر۲۳۷ فخر رازی (م ۶۰۶ ق) و ابن‌عنبه هریک نوزده فرزند سیزده پسر و شش دختر۲۳۸، شیخ مفید (م ۴۱۳ق) پانزده فرزند، هشت پسر و هفت دختر۲۳۹ نام برده‌اند.
شاید علت اختلاف روایات در تعداد فرزندان امام حسن به‌خاطر این باشد که بعضی از روایات ماند ابن‌حزم فقط اسامی پسران و بعضی دیگر ماند ابن‌سعد فرزندانی را که در کودکی در گذدشته‌اند نیز ذکر کرده‌اند.
ابن حزم از دوازده پسر به نام‌های
۱ـ حسن بن‌حسن(علیه السلام) مادرش خوله بنت منظور بن‌زبان الفزاریه.
۲ـ زیدبن الحسن(علیه السلام) مادرش ام بشیر بنت مسعود انصاری البدری.
۳ـ عمرو، الحسین، قاسم، ابوبکر، طلحه مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن‌عبیداله.
۴ـ عبدالرحمن و عبداله و محمد و جعفر، حمزه که نسل آنان ادامه پیدا نکرد نام برده است.۲۴۰
محمدبن سعد در کتاب طبقات الکبری اسامی را به این ترتیب آورده است:
۱ـ محمد اصغر ـ جعفرـ حمزه ـ فاطمه همگی در کودکی در گذشته‌اند و مادرشان ام کلثوم دختر فضل بن‌عبدالمطلب بوده است.
دو دختر امام حسن از همسرش خوله بنت منظور فزاریه و دو دختر دیگرش از جعده دختر اشعث در کودکی و قبل از بلوغ در گذشته‌اند.
۲ـ اسماعیل و بعقوب مادرشان جعده بنت اشعث بود.
۳ـ زید، ام الحسن، ام الخیر، مادرشان ام بشیر دختر ابو مسعود بود.
۴ـ عبدالله، قاسم، ابوبکر، مادرشان کنیزی به نام نفیله بود که همراه امام حسین کشته شدند و نسلی از آنان باقی نماند.
۵ـ حسین الاثرم، عبدالرحمن، ام سلمه مادرشان کنیزی به نام ظمیاء بود.
۶ـ عمرو مادرش کنیزی بوده و از او نسلی باقی نماند.
۷ـ ام عبداله که نام اصلی او فاطمه است مادرش کنیزی به نام صافیه بود این زن همسر امام سجاد و مادر امام باقر است.
۸ـ طلحه مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن‌عبیداالله تیمی است و نسلی از او باقی نمانده
است.
۹ـ عبداله اصغر مادرش زینب دختر سبیع بن‌عبدالله بود.۲۴۱
از مجموع گزارشات چنین بر می‌آید که بیشتر فرزندان امام حسن در طفولیت و قبل از بلوغ در گذشتند مانند (محمد اصغر، جعفر، حمزه، فاطمه دو دختر از خوله بنت منظور فزاریه و دو دختر دیگر از جعده بنت اشعث)
از عبدالله –قاسم – ابوبکر – عبدالرحمن که همراه عموی‌شان در کربلا شهید شدند نسلی باقی نمانده است.۲۴۲ هم‌چنین از طلحه فرزند دیگر امام حسن هم نسلی باقی نماند.
به نقل از الفخری نسل امام از دو پسر و یک دختر ادامه پیدا کرد۱ـ حسن۲ـ زید۳ـ ام عبدالله مادر امام محمد باقر۲۴۳ و به نقلی از ابن‌صوفی نسل امام حسن از چهار پسرش ۱ـ حسن ۲ـ زید ۳ـ عمرو ۴ـ حسین الاثرم ادامه یافت۲۴۴.
نتیجه
برای امام حسن بیشترین تعداد فرزند بیست و پنج و کمترین آن ده فرزند گفته شده است از این تعداد هشت فرزند در طفولیت از بین رفته‌اند و چهار فرزند در کربلا همراه عموی‌شان امام حسین شهید شدند گزارش ازدواج یا عدم ازدواج فرزندان دیگر بدست نیامد بنابر این نسل امام حسن تنها از طریق یک دختر ام عبدالله ودو پسر حسن و زید ادامه پیدا می‌کند.
همسر زیدبن حسن لبابه دختر عبداله بن‌عباس و یک همسر دیگرش ام ولد بود.
گزارش ازدواج دو پسر امام حسن بدست آمد که هیپچ کدام با خاندان خلفا (فرزندان و نوادگان) آنان نبوده است.
پسران
الف) ازدواج پسران امام حسن با خاندان خلفا
از ازدواج پسران امام حسن با دخترانی از نسل خلفا گزارشی به دست نیامد.
ب) ازدواج درون خاندانی پسران امام حسن (علیه السلام)
۱- زیدبن حسن(علیه السلام) از همه فرزندان امام بزرگ‌تر بود و شاهزاده و کریم الطبع و متولی صدقات رسول خدا بود مردم از اطراف به او توجه داشتند.۲۴۵ زیدبن حسن در سن نود سالگی در گذشت.۲۴۶
مادر زیدبن حسن ام بشیر بنت مسعود انصاری بدری بود. زیدبن حسن دارای فرزندانی بود از جمله محمد که مادرش ام ولد بود و فرزندی از او نماند و نفیسه دختر زیدبن حسن که با ولیده بن‌عبدالملک ازدواج کرد و در خانه او از دنیا رفت مادر نفیسه، لبابه دختر عبداله بن‌عباس بود (این زن قبلأ عروس ابی‌سفیان، همسر ولیده بن‌عتبه بن‌ابی‌سفیان بوده است.)
فرزند زیدبن حسن، حسن بن‌زید والی منصور در مدینه و مردی فاضل بوده است.۲۴۷ زیدبن حسن پسری بنام طاهر داشت که با عبیده دختر قاسم بن‌حسن بن‌زیدبن الحسن (دختر