استفاده از اینترنت

) که در جریان هر عمل لذت‌بخش آزاد می‌شود ثابت میکند که آن عمل قابلیت آنرا دارد که به صورت عادت درآید. در مورد اینترنت هم وضع به همین صورت است. این حالت در مورد کسانی که رفتارهای تکانه‌ای دارند بیشتر است. به نظر می‌رسد این فعالیتها توان بالقوه ای برای ایجاد سوء مصرف نیز دارند.

دسترسی آسان به خرید و فروش، قماربازی و. .. به کاربران این فرصت را میدهد که زمان بسیار زیادی را بدون مهار و کنترل صرف اینترنت کنند. در نتیجه اگر انسان در مورد این مسأله دخالتی نکند احتمال بروز رفتار تکانه ای به همراه سوء مصرف یا به تنهایی در این زمینه‌ها وجود دارد.
چنانچه در مطالعات مشاهده شده در افراد با این اختلال 5 ویژگی تکانه ای بودن گزارش شده :
صمیمیت افراطی (Intense Intimacy)
مهار نکردن (Disinhibition)
رعایت نکردن حد ومرزها (Loss of Boundaries)
احساس بی زمانی (Timelessness)
احساس خارج از کنترل بودن (Feeling out of Control)
در زمینه اختلال کنترل تکانه در رابطه با اینترنت دو نوع نگرش وجود دارد:
نگرش اول حاکی از آنست که اینترنت خود باعث ایجاد الگوی تکانه ای در کاربران می‌شود. و نگرش دوم بیان می‌کند، فرد مستعد رفتار تکانه ای است که این گرایش بوسیله اینترنت تشدید می‌شود. (5)
دلیل دیگر مخالفت با اعتیاد آور بودن اینترنت این بود که به عقیده برخی همچون (Levy، 1996)، چون اینترنت تکنولوژی بسیار پیشرفته ای است و اغلب در جامعه فواید بسیاری دارد بنابراین نباید به عنوان ” عامل اعتیاد آور” از آن انتقاد کرد. اینترنت تواناییهای بالقوه ای برای تحقیقات، ایجاد شغل و تجارت دارد و دسترسی به کتابخانه‌های بین‌المللی و برنامه ریزی برای جهانگردی را تسهیل می‌کند.
اگر چه کتابهایی در مورد فواید کاربردی اینترنت از لحاظ روانشناسی در زندگی روزمره نوشته شده، در مقایسه به مسأله ” وابستگی به اینترنت “(Dependency) کمتر پرداخته شده است. (7)
بنابراین کسانی که اصطلاح اعتیاد را به نوعی وابستگی فیزیولوژیک بین یک شخص و یک محرک که معمولا نوعی مواد است، اطلاق می‌کند مانند ( Daivis، 2001 ) اصطلاح ” استفاده مرضی از اینترنت ” را مناسبتر از اصطلاحات دیگر یافته اند. (11)
چنانچه در بین معیارهای DSM – IV – TR (2000) هم این اصطلاح در گروه استفاده مرضی یا سوء مصرف مواد طبقه بندی نشده است.
اما گروهی دیگر آن را نوعی ” اعتیاد رفتاری “(Behavioral addiction) می‌دانند مانند اعتیاد به قماربازی، پرخوری، تماشای اجباری تلویزیون و مانند آن. در اینجا فرد نه به ماده، بلکه به آنچه که در رایانه انجام می‌دهد یا به احساسی که در هنگام کار با آن به او دست می‌دهد معتاد می‌شود. (3)
بطوریکه طبق نتایج تحقیقات طرفداران این دیدگاه تعداد زیادی از معتادان به اینترنت معیارهای اصلی اعتیاد را دارند. این معیارها عبارتند از :
برجستگی(Salience) :
وقتی مهمترین فعالیت شخصی، عمل خاصی باشد بطوریکه بر تفکر، رفتار و اعمال فرد تاثیر بگذارد، این امر رخ می‌دهد. طبق تحقیقات Fabian و همکاران در سال 2001 92% معتادان به اینترنت در تحقیق او دنیا را بدون اینترنت خالی و پوچ می‌دانند و 77% جالب ترین فعالیت روزانه خود را کار با اینترنت بیان کردند.
تغییر خلق (Mood modification) :
احساس سرخوشی و هیجان ضمن اشتغال به فعالیتی معین به تغییر خود تعبیر می‌شود. در این حالت ترشح دوپامین از مرکز لذت در مغز افزایش پیدا می‌کند. طبق تحقیقات Fabian و همکاران در سال 2001، 92% از کسانی که اختلال اعتیاد به اینترنت داشته‌اند دارای این ویژگی بودند.
تحمل (Tolerance) :
در مورد اعتیاد به اینترنت ” تحمل ” پروسه ای است که طی آن معتاد احساس می‌کند برای داشتن احساس بهتر نیاز به زمان بیشتری برای ماندن در اینترنت دارد. (Griffiths، 2000 ) مانند الکلی هایی که پس از مدتی نیاز به مقدار بیشتری الکل دارند تااحساس بهتری داشته باشند. طبق تحقیقات Youngدر سال 1996معتادان 8 برابر بیشتر از کاربران عادی از اینترنت استفاده می‌کنند. طبق تحقیق Green field در سال 1999، تحمل در 58% از معتادان به اینترنت وجود دارد.
نشانه‌های کناره گیری (Withdrawal symptoms):
معتادان به اینترنت وقتی به اینترنت وصل نیستند نشانه‌های ترک را که شامل : عصبی بودن، پرخاشگری، بی قراری می‌شود، دارند. Seeman و همکاران در سال 2000، Bai و همکاران در سال 2001 ، 82% از معتادان وقتی در حال استفاده از اینترنت هستند، با قطع ان، پرخاشگری می‌کنند و 81% اگر سرعت اتصال آنها به اینترنت کم باشد ” عصبی” می‌شوند. ( Fabian و همکاران، 2001 )
تعارض (Conflict) :
به علت استفاده از اینترنت، معتادان به اینترنت سطح اضطراب بالایی در روابط خانوادگی، شغلی، زندگی اجتماعی دارند ( Griffiths، 2000 ) در مطالعات Fabian و همکاران گزارش شده 43% معتادان بعد از خارج شدن از اینترنت احساس گناه و افسردگی می‌کنند و 71% آنها اگر در حین استفاده از اینترنت کسی مزاحم کارشان شود، تند خو و پرخاشگر می‌شوند.
عود(Relaps) :
Hirschman در سال 1992، علت عود را پابرجابودن مشکل عاطفی زمینه ای که به معتاد شدن فرد کمک کرده می‌داند. Young در سال 1996 بیان می‌کند، 46% معتادان تلاش ناموفق برای قطع استفاده از اینترنت داشته‌اند. Greenfield بیان می‌کند 68% از معتادان مطالعه او عود داشته‌اند.
young در سال 1999 سه معیار دیگر به این معیارها اضافه کرده که شامل :
پیشرفت (Progression) :
چنانچه در وابستگی به مواد فرد ابتدا از موادی که کمتر اعتیادآور است مانند تنباکو شروع می‌کند و بعد به داروهای اعتیاد آور مانند کوکائین روی می آورد، معتادان به اینترنت هم ابتدا در قسمتهایی از اینترنت که طبق تحقیقات ریسک اعتیاد آنها کمتر است مانند انواع سایتها و پروتکل ها و پستهای الکترونیک شروع می‌کنند و کم کم در قسمتهایی که بیشتر با فعالیتهای شخصی آنها در ارتباط است مانند گروه های جدید، Multi – user Domains (MUD) و اتاقهای گپ که اعتیاد آورترند به فعالی
ت بیشتری می پردازند.
انکار(Denial):
معتادان به اینترنت اغلب به مشکل خود آگاهی ندارند و آنرا به عنوان اختلال در نظر نمی‌گیرند بلکه اغلب با بیان عباراتی چون « کسی به ماشین معتاد نمی‌شود » یا « آن قسمتی از شغل من است » آنرا توجیه می‌کنند.
ادامه فعالیت علی‌رغم نتایج آن (‍Continued Use Despite Consequences) :
اعتیاد به اینترنت اغلب در روابط شخصی، تحصیلی و شغل افراد، اثر سوء می‌گذارد اما معتادان علی‌رغم این مشکلات به رفتار خود ادامه می‌دهند. (11)
بطو کلی رایج ترین اصطلاح برای این اختلال، “اعتیاد به اینترنت” (Internet Addiction) است که نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت ایجاد می‌کند و با ویژگیهای زیر تعیین می‌شود:
هزینه روزافزون برای اینترنت و موضوعات مربوط به آن
احساس هیجانی ناخوشایند (مثل اضطراب، افسردگی و مانند آن در زمانی که فرد در تماس با اینترنت نیست).
قابلیت تحمل و عادت کردن به اثرات در اینترنت بودن
انکار رفتارهای مشکل زا (3)

علائم و نشانه‌ها
Orazack علائم و نشانه‌های اعتیاد به رایانه را بدین صورت بیان کرد:
استفاده از رایانه برای کسب لذت، پاداش، یا رهایی از اضطراب
احساس بی قراری، عدم کنترل یا افسردگی در زمانی که از رایانه استفاده نمی‌کند.
صرف زمان طولانی و هزینه زیاد برای سخت افزار، نرم افزار، مجله ها یا فعالیتهایی مرتبط با رایانه
چشم پوشی از وظایف شغلی، تحصیلی و خانوادگی
دروغ گفتن درباره مدت زمانی که صرف فعالیتهای رایانه‌ای می‌شود
فراموش کردن اهداف زندگی، اهداف تحصیلی و روابط شخصی
شکستهای متعدد در زمینه کم کردن زمان استفاده از رایانه
مشکلات تغذیه ای، سردرد، کمر درد و خشکی چشم بدنبال استفاده طولانی از رایانه. (13)
موارد زیر نشانه‌های اعتیاد به اینترنت برگرفته از Young و Goldberg هستند:
تغییرات اساسی در شیوه زندگی به منظور صرف زمان بیشتر در شبکه
کاهش اساسی در فعالیتهای فیزیکی
بیماری جسمی‌ناشی ازسپری کردن زمان طولانی در اینترنت
اجتناب از فعالیتهای مهم زندگی به منظور صرف زمان بیشتر در شبکه
کم خوابی یا تغییر الگوی خواب به منظور صرف زمان بیشتر در شبکه
کاهش روابط اجتماعی به علت کم شدن تعداد دوستان
چشم پوشی کردن از خانواده و دوستان
امتناع کردن از اینکه زمان زیادی را خارج از اینترنت سپری کند
تمایل شدید برای صرف زمان بیشتر بر روی رایانه
چشم پوشی از شغل و وظایف شغلی
پاسخهای موقعیتی مثل افزایش تعداد نبض، افزایش فشار خون به هنگام اتصال به اینترنت

سطح هوشیاری بالا (Alerted state of Consciousness) در طول شرکت در فعالیتهای گروهی در اینترنت. تمرکز و توجه فرد کاملا به صفحه نمایشگر رایانه معطوف می‌شود (حالتی شبیه به مدیتیشن)
دیدن رویاهایی که در آن فرد در فضای مجازی است مانند طراحی خاص صفحات اینترنتی
احساس بی قراری شدید وقتی که فرد کاملا غرق اینترنت است، و در این حال کسی در زندگی واقعی حواس او را پرت کند. (14)

علائم اعتیاد به اینترنت در محل کار :
کاهش توجه در انجام کار
رجوع به اینترنت قبل از شروع کار
ماندن تا دیر وقت در محل کار به علت استفاده از اینترنت
افزایش تعداد اشتباهات و خطاهای مکرر در وظایف شغلی
جدایی ناگهانی ازهمکاران (15)

نشانه‌های اختلال اعتیاد به اینترنت که مربوط به تکانه ای بودن رفتار آنهاست:
هر قدر مدت زمان استفاده از اینترنت بالاتر باشد خطر استفاده تکانه ای از اینترنت بالاتر است.
دیگران به غیرطبیعی بودن استفاده فرد از اینترنت پی می‌برند

تجربه نتایج جدی و ناخوشایند استفاده بیش از حد اینترنت
تجربه صمیمیت افراطی
مخفی کردن زمان استفاده کردن از اینترنت
سن، که ارتباط معکوس با اعتیاد به اینترنت دارد
تعجیل و صبر نکردن برای دسترسی به رایانه و اتصال به اینترنت(5)
Daivis در سال 2001 اعتیاد به اینترنت را با دو دسته از علائم و نشانه‌ها مشخص می‌کند:
الف – نشانه‌های رفتاری : مشکلات درسی، شغلی یا بین فردی؛ کناره گیری، بی‌توجهی و غفلت از دوستان، خانواده و شغل یا مسؤولیت های شخصی؛ بیقراری روانی – حرکتی در زمان تلاش برای کاهش یا متوقف کردن استفاده از اینترنت، خستگی بیش از اندازه، تغییر در سبک زندگی به منظور وقت بیشتر داشتن برای رفتن به اینترنت، کاهش عمومی قابل ملاحظه، فعالیت های جسمانی، محرومیت و تغییر در الگوی خواب به منظور وقت بیشتر داشتن برای اینترنت، دروغگویی به خانواده، دوستان و درمانگر به منظور پنهان کردن مدت زمان بودن در اینترنت، ماندن در اینترنت بیش از آنچه که قصد داشته است و نشانه‌های ترک.
ب – نشانه‌های شناختی غیر سازشی : افکار وسواسی درباره اینترنت، فقدان، کاهش کنترل تکانه، انتظار بازگشت به اینترنت، صرف وقت و مخارج زیاد برای اینترنت، کاهش فعالیت های لذت‌بخش و سرگرمی‌های قبلی برای رفتن به اینترنت، کناره گیری از دوستان قدیمی واقعی به جای دوستان اینترنتی و احساس گناه، نشانه‌های دروغگویی، « در اینترنت خودم هستم »، «در اینترنت احساس احترام بیشتری تا زندگی واقعی دارم »، نگرانی و اشتغال ذهنی در ناتوانی برای توقف استفاده از اینترنت، اینترنت بخش مهمی از زندگی فرد است. احساس این که اینترنت تنها دوست اوست.
معتادان به اینترنت ترجیح می‌دهند زمانی که رایانه در حال down loud کردن است به دستشویی بروند، دائما از درد مچ دست شکایت می‌کنند، در هنگام اتصال به اینترنت

و جلو رایانه غذا را میل می‌کنند، هر جا هستند سریع خود را به منزل می‌رسانند تا پست الکترونیک خود را بررسی کنند، در محیط های زندگی واقعی از اصطلاحات و نشانه‌های گپ اینترنت استفاده می‌کنند. تمام دوستان آنها دارای آدرس پست الکترونیک هستند. با دوستان اینترنتی رابطه عاطفی برقرار می‌کنند و با آنها به گردش و تفریح می‌روند و پیام های عاطفی با آنها رد و بدل می‌کنند. حداقل آدرس 20 سایت اینترنتی را در ذهن دارند. و به سرعت می‌توانند آنها را بیان کنند. 10 اصطلاح گپ را به خوبی می‌دانند و آن را در مکالمات روزمره بکار می‌برند. اطرافیان آنها به رایانه حسودی می‌کنند و رایانه را رقیب خود می‌دانند. وقتی خود را معرفی می‌نمایند، معمولا آدرس پست الکترونیک می‌دهند. ترجیح می‌دهند با دوستان و حتی همسرشان چت کنند تا با آنها به طور مستقیم صحبت نمایند. وقتی رایانه را روشن می‌کنند. از دیگران می خواهند که ساکت و خاموش باشند، وقتی مودم را خاموش می‌کنند یا اتصال به اینترنت را قطع می‌کنند احساس خالی بودن و خلاء می‌کنند درست مثل این که فردی زندگی عاشقانه خودراازدست داده است (Young، 1996، 1998، 1999 ؛ Daivis، 2001 ). (3)

استفاده متعادل از اینترنت
طبق تعاریف محققان مختلف، زمانهای متفاوتی برای استفاده متعادل از اینترنت (Normal internet use) ذکر شده است بطوریکه :
Young در سال 1998 ذکر می‌کند وابستگان به اینترنت به طور متوسط 5/38 ساعت در هفته از اینترنت استفاده می‌کنند که 8 برابر بیشتر از تعداد ساعتهای غیروابستگان است و این زمان برای آنها مرتب در حال افزایش است.
در حالیکه غیر وابستگان بطور متوسط 9/4 ساعت در هفته از اینترنت استفاده می‌کنند که این زمان برای آنها ثابت است و افزایش چشمگیری پیدا نمی‌کند. (16)
Holmes در سال 1997استفاده متعادل از اینترنت را، کمتر از 19 ساعت در هفته تعریف کرد. کسانی که معتقد به تئوری ” استفاده مرضی از اینترنت ” هستند مصرف 3-2 ساعت در هفته از اینترنت را استفاده متعادل می‌دانند و کسی که 5/8 ساعت و بیشتر در هفته از اینترنت استفاده می‌کند به عنوان کسی که ” استفاده بیمار گونه “(Pathological Use) از اینترنت دارد شناخته می‌شود. (11) ( Morahan Martin، Schumaker ) آنان همچنین ذکر کردند در مطالعه آنها کسانی که علائم محدودی از این اختلال داشته بطور متوسط 2/3 ساعت در هفته و کسانی که هیچ علامتی نداشته حدود 4/2 ساعت از اینترنت استفاده می‌کردند. (17)
زمان، تنها عامل تعیین کننده متعادل بودن استفاده از اینترنت نیست بلکه فاکتورهای دیگری هم مانند دانشجوی کالج بودن و ارتباط شغل با اینترنت هم در تشخیص آن دخیلند زیرا اینترنت قسمتی از وظایف آنان است. (18)
تحقیقات حاکی از آنست که میانگین ساعت استفاده از اینترنت در دانشجویان کالج 8 ساعت در هفته و کسانی که اینترنت جزء حرفه شان است 20 ساعت در هفته است، بدون اینکه مشکل خاصی داشته باشند. (16) با وجود این تحقیقات هنوز تعریف دقیقی برای مصرف متعادل ازاینترنت مطرح نشده، بنابراین فقط می‌توان گفت کسانی که در هفته صفر ساعت از اینترنت استفاده می‌کنند، مصرف متعادل دارند. (18)

عوامل خطرساز
تحقیقات نشان داده، بیشترین افراد معتاد به اینترنت در گروه دانشجویان کالج هستند. در بین این افراد فاکتورهای زمینه ساز برای روآوردن بیمارگونه به اینترنت عبارتند از:
دسترسی آزاد و بدون محدودیت به اینترنت
زمانهای آزاد برنامه ریزی نشده
کسانی که به تازگی از طرف خانواده آزادی بیشتری دریافت کرده‌اند.
توجه نکردن اطرافیان به اینکه آنها در اینترنت چه کاری انجام می‌دهند.
تشویق شدن از سوی کاربران دیگر
آموزش دیدن در زمینه فعالیتهای مشابه
تمایل به فرار از عوامل اضطراب زا در کالج
ترس و کناره گیری اجتماعی
سن قانونی بالاتر برای نوشیدن الکل (19)

اپیدمیولوژی
در سال 1999 اداره امار ایالات متحده آمریکا، گزارش داد که تعداد رایانه‌ها در خانواده‌ها از 2/8 درصد در سال 1982 به 8/42 درصد در سال 1998 افزایش یافته است. در کشور کانادا اعلام شده است که 67 درصد خانواده‌ها از رایانه بهره می‌برند.(3)
طی سالهای اخیر رشد کاربران اینترنت